کشت هیدروپونیک با پشم سنگ
در این مقاله به بستر کشت هیدروپونیک با پشم سنگ می پردازیم. همانطور که می‌دانید پشم سنگ به عنوان یک عایق حرارتی عمل می‌کند که نقش بسزایی در صرفه جویی انرژی در ساختمان دارد. با توجه به اینکه پشم سنگ ضد حریق و بی اثر روی فلزات است. بستر پشم سنگ در مقایسه با سایر ترکیبات شیمیایی تقریبا خنثی، بهداشتی و غیر رسمی است که در دسته بی ضررترین عایق‌های حرارتی و صوتی و الکتریسیته به حساب می‌آید که با محیط زیست کاملا سازگار است و هیچ آسیبی به پوست دست وارد نمی‌کند.
با توجه به ویژگی‌های کشت هیدروپونیک با پشم سنگ تولید سالم با بهترین کیفیت به دلیل عدم وجود عناصر خطرناک و آسیب زا در محصولاتی مانند نیترات‌های اضافی، عناصر میکروبی، قارچی، فلزات سنگین و سموم و غیره می‌باشد. با استفاده بهینه در فرایند آبیاری و افزایش عملکرد مصرف آب در گیاهان از دیگر مزیت‌های کشت هیدروپونیک با پشم سنگ می‌باشد. با صرفه جویی در سطح کشت اشغال شده و استفاده از فضای گسترده تر اهمیت بسزایی دارد.
مزایای هیدروپونیک
پرورش گیاه در سیستم هیدروپونیک هرچند ممکن است پیچیده به نظربرسد مزایای بسیاری دارد. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱. فصل طولانی رشد
اقلیم سرد با سرمای زمستان و روزهای کوتاه مانع از رشد گیاه می‌شود. اما در سیستم هیدروپونیک رشد در طول سال ادامه دارد زیرا زارع میزان دما، نور، و تأمین مواد غذایی را کنترل می‌کند.
۲. بهبود در رشد و بازدهی
در سیستم‌های هیدروپونیک گیاهان به‌طور معمول رشد سریعی دارند و پربازده هستند. این شرایط به‌خاطر سطح بالای اکسیژن موجود در محلول مغذی و دقت در کنترل عوامل محیطی است. با بالا بردن سطح اکسیژن گیاه، رشد ریشه و جذب مواد مغذی را می‌توان افزایش داد. این شرایطِ مطلوبِ رشد یعنی تنش کمتر بر روی گیاه و پرباری.
۳. تراکم بیشتر گیاه
برای گیاهانی که در خاک رشد می‌کنند دستورالعمل‌های سختی را برای فاصله‌گذاری باید اعمال کرد تا همه‌ی گیاهان از آب و مواد مغذی نسبتاً محدود در خاک به‌طور برابر برخوردار باشند. به‌دلیل غنای بیشتر محلول مغذی که ریشه‌ی گیاه در آن قرار دارد، در سیستم هیدروپونیک نیازی به فاصله‌گذاری برای ریشه نیست و می‌توان فاصله‌ی گیاهان را کمتر کرد.
۴. قابلیت پرورش گیاه در همه‌جا
برخلاف مناطق حاصل خیز سنتی که فضای باز برای گیاه لازم است، سیستم‌های هیدروپونیک در بسیاری از منازل صرف‌نظر از اندازه و محل آن‌ها قابل اجراست.
۵. مصرف کمتر آب
با اینکه رشد گیاه در سیستم هیدروپونیک عمدتاً وابسته به آب است، در مقایسه با گیاهانی که در خاک رشد می‌کنند مصرف آب بین ۸۰ تا ۹۰ درصد کمتر است. در باغبانی سنتی، مقدار زیادی از آب صرف تأمین رطوبت لازم برای خاک در اطراف ریشه می‌شود. آب هنگام حرکت در خاک به‌سمت ریشه، تبخیر می‌شود و فقط درصدی از آن به ریشه می‌رسد.
در هیدروپونیک، آب بلافاصله بدون تبخیر در اطراف ریشه قرار می‌گیرد. در بسیاری از سیستم‌ها، محلول مغذی قبل از اینکه غیرقابل استفاده و دور ریخته شود چندین بار نیز به گردش در می‌آید و بهره‌وری از آب را افزایش می‌دهد.
۶. مشکلات کمتر آفت
از آنجایی که سیستم هیدروپونیک در فضایی بسته است، آنچنان آفتی وجود ندارد و ورود آن کنترل می‌شود. نفوذ به سیستم و حمله به گیاهان برای حشرات دشوار است. به‌علاوه، مشکلاتِ کمتر آفت یعنی بی‌نیازی به حشره‌کش‌ها.
۷. برداشت آسان‌تر گیاهان بالغ
گیاهان در سیستم هیدروپونیک معمولاً روی پیشخوان، نیمکت، میز، وغیره کاشته می‌شوند که اکثراً در سطح کمر پرورش‌دهندگان قرار دارد. گیاهان بالغ را از این سطحِ بلندی راحت‌تر می‌توان چید زیرا نیازی به خم شدن یا زانو زدن برای دسترسی به گیاه نیست. این مورد مزیتی مهم برای پرورش‌دهندگانی محسوب می‌شود که دارای محدودیت‌های حرکتی یا گرفتار بیماری‌های جسمی هستند و نمی‌توانند در سطح زمین باغبانی کنند.
معایب هیدروپونیک
مزایای هیدروپونیک به‌راحتی قابل مشاهده است. اما معایب بارزی هم وجود دارد. مانند هر مورد دیگری، اطلاع از نقطه‌ضعف‌ها ضروریست تا غافلگیر نشویم.
۱. هزینه‌ی بالا جهت راه‌اندازی
کسب و راه‌اندازی سیستم هیدروپونیک پرهزینه‌تر از باغبانی سنتی است. بسته به نوع و اندازه‌ی سیستمی که خریداری می‌شود، و اینکه آیا پیش‌ساخته است یا شامل قطعاتی هست که می‌توان به‌طور دلخواه تنظیم کرد، میزان هزینه متغیراست.
۲. آسیب‌پذیری در برابر قطعی برق
سیستم‌های هیدروپونیک فعال و غیرفعال هر دو جهت تأمین انرژی برای قسمت‌های مختلف مانند لامپ‌های رشد، پمپ‌های آب، هواکش‌ها، فن‌ها، و غیره به برق وابسته هستند. بنابراین، با قطعی برق کل سیستم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. در سیستم‌های فعال، اگر زارع متوجه قطعی برق نشود، گیاهان آسیب می‌بینند.
۳. نیاز به نظارت و مراقبت دائمی
در سیستم هیدروپونیک نسبت به روش سنتی پرورش گیاهان، مدیریتِ ذره‌بینی و نظارت بیشتری لازم است. برای حفظ دقت در کنترل محیط رشد، همه‌ی قسمت‌های سیستم شامل نور، دما، و بسیاری ازجنبه‌های محلول مغذی مانند PH و جریان برق باید تحت کنترل دائم باشد. لازم است محلول مغذی را نیز مرتب شست و تعویض کرد، و غالباً برای جلوگیری از تراکم و گرفتگی، قطعات سیستم را تمیز نمود.
۴. بیماری‌های ناشی از آب
در سیستم هیدروپونیک به‌دلیل رشد گیاهان در آب به‌جای خاک، بیماری‌های ناشی از آب به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بیشتر شایع است. به‌علت گردش مداوم آب در درون سیستم، عفونت به‌سرعت می‌تواند در کل سیستم زراعی پخش شود و بر کل مجموعه‌ی گیاهان تأثیر بگذارد. در موارد حاد، بیماری ناشی از آب می‌تواند در عرض چند ساعت همه‌ی گیاهان موجود در سیستم هیدروپونیک را از بین ببرد.
۵. تأثیرگذاری سریع مشکلات بر گیاهان
خاک در برابر تغییرات شدید دما از ریشه محافظت می‌کند، مانع از حمله‌ی سریع بیماری و آفت می‌شود، و مرتب مواد مغذی را آزاد و جذب می‌کند. گیاهان در سیستم هیدروپونیک به‌دلیل عدم وجود خاک به‌عنوان محافظ، نسبت به مشکلاتی مانند کمبود مواد مغذی و بیماری بسیار سریع‌تر واکنش منفی نشان می‌دهند.
